Materiały z konferencji i sympozjów naukowych

Niniejsza publikacja jest wynikiem konferencji naukowej na której studenci i absolwenci Wszechnicy Świętokrzyskiej zaprezentowali swoje dokonania naukowe.

Organizatorzy konferencji mieli wiele dylematów, zastanawiając się nad wyborem tematów wystąpień. Zdecydowano, że będzie ona przebiegała pod hasłem „Wybrane problemy badawcze studentów i absolwentów Wszechnicy Świętokrzyskiej”. Przyświecała nam idea, aby autorzy referatów nie ograniczali się jedynie do tematów związanych z problematyką pisanych przez siebie prac licencjackich i magisterskich, ale aby zaprezentowali szersze spektrum badań, wynikających z osobistych pasji. Potwierdziło to opinię, że zainteresowania zarówno absolwentów, jak i studentów Wszechnicy Świętokrzyskiej wykraczają poza tematykę przedmiotów objętych programem studiów.

Publikacja jest próbą ukazania różnych aspektów środowiska lokalnego i odczytywania jego roli w aktywizacji społeczności. Jej celem jest próba ukazania zadań i celów instytucji funkcjonujących w środowisku lokalnym na rzecz procesów edukacyjnych, socjalizacyjnych, a także podejmowania działań pomocowych i wspierających wobec jednostek i grup znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Z podjętych rozważań wyłaniają się dwa główne obszary zainteresowań autorów. Pierwszy związany jest z problematyką czasu wolnego i możliwościami jego wykorzystywania w środowisku lokalnym, drugi koncentruje się wokół form i obszarów aktywizacji społeczności w środowisku lokalnym. Zdaniem autorów wszystkie opisywane działania powinny przyczyniać się do aktywnego i satysfakcjonującego życia jednostki w jej środowisku.

Zgodnie z wyłonionymi obszarami zainteresowań publikacja została podzielona na dwa rozdziały. W pierwszym, obejmującym problematykę organizowania czasu wolnego w środowisku lokalnym, znajdujemy propozycję Joanny Giorgievskiej dotyczącą możliwości wykorzystywania czasu wolnego młodzieży zagrożonej. Na wychowawczą rolę pozalekcyjnych i pozaszkolnych zajęć sportowo­‍‑rekreacyjnych zwraca uwagę Justyna Palacz. Joanna Sztejnbis­‍‑Zdyb wskazuje na muzykę jako ważny komponent czasu wolnego, natomiast Rafał Kołodziejczyk zwraca uwagę na portale społecznościowe, które stają się obecnie atrakcyjną dla młodzieży formą spędzania czasu wolnego.

Poruszana przez autorów problematyka zawarta w rozdziale drugim koncentruje się na formach i obszarach aktywizacji społeczności w środowisku lokalnym. Interesujące działania służące temu celowi przedstawiają: Katarzyna Ziołowicz, prezentując artystyczny projekt edukacyjny i Patrycja Hanyga­‍‑Janczak, która zwraca uwagę na edukacyjną rolę bibliotek podwórkowych. Beata Kowalczyk i Martyna Chmielewska charakteryzują działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno­‍‑Krajoznawczego na rzecz dzieci i młodzieży. Ważną tematykę działalności wolontariackiej, a w szczególności jej edukacyjne i społeczne znaczenie, przedstawia Renata Kowal. O możliwościach i barierach wychowania seksualnego w środowisku lokalnym pisze Agnieszka Walendzik­‍‑Ostrowska. Monika Chorab, podejmując temat przemian zachodzących w rzeczywistości uniwersyteckiej na tle współpracy ze środowiskiem lokalnym, stara się zwrócić uwagę na aktualną obecnie problematykę zacieśniania współpracy między uczelniami a środowiskiem lokalnym. Marta Rozpara natomiast koncentruje się na roli pracy socjalnej w środowisku lokalnym i jej powinnościach wobec rodzin dotkniętych bezrobociem i ubóstwem. Publikację kończy tekst Karoliny Drążkiewicz, w którym autorka przedstawia problemy realizacji prawa do opieki zdrowotnej w Polsce.

Książka jest zbiorem artykułów ukazujących różnorodność działań aktywizujących społeczność lokalną oraz przybliżających problemy i potrzeby istniejące w środowisku lokalnym. Jest to jedynie wycinek tej problematyki, jednakże stanowi ważny głos w dyskursie nad kształtowaniem się i przemianami współczesnego środowiska lokalnego.

Problemy socjalne dotyczą jednak przede wszystkim osób ich doświadczających. Obok uwarunkowań zewnętrznych, związanych z organizacją życia społecznego, znajdują swoje podłoże w mikrostrukturach (rodzinie) i cechach osobniczych.

Nie jest możliwe rozwiązywanie problemów socjalnych, zwłaszcza poprzez pracę socjalną, bez diagnozy uwzględniającej czynniki egzogenne i endogenne – wszak problem pojawia się „w związku z kimś lub czymś” (ibidem). Takie podejście przyświecało też edycji niniejszej pracy zbiorowej. Artykuły w niej zawarte zostały opracowane zarówno przez pracowników naukowych, jak i praktyków. Odnoszą się do:

• uzależnień (Dorota Pawliszyn, Agnieszka Walendzik-Ostrowska, Ewa Trębińska-Szumigraj, Marta Rozpara);
• przemocy (Joanna Dec, Agnieszka Walendzik-Ostrowska);
• rodzin wielodzietnych i wieloproblemowych (Paulina Forma, Anna Gromska);
• osób niepełnosprawnych, starszych (Renata Kowal, Agata Chabior);
• osób opuszczających zakład karny (Eliza Mazur, Edyta Laurman–Jarząbek);
• wypalenia zawodowego osób świadczących pomoc (Małgorzata Porąbaniec).

Niniejszy tom składa się z dwóch części. W pierwszej, poświęconej ściśle krajobrazowi ukazanemu w różnych aspektach, zamieszczono większość referatów wygłoszonych w czasie obrad. Ich omówienia, na zakończenie tej części, dokonał dr J. Partyka. Część druga, zatytułowana „Wybrane zagadnienia z zakresu turystyki i krajoznawstwa” zawiera artykuły i komunikaty prezentujące m. in. problemy: wychowania do turystyki w świetle nauczania Kościoła, sozologii, historii nauki, ochrony zabytków kultury materialnej, historii, etnografii, wydawnictw regionalnych oraz informatyki. Wszystkie one są integralnie związane z głównym tematem seminarium i stanowią jego istotne uzupełnienie.

Mimo rozległego stosowania pojęcia przestrzeni na gruncie wielu dziedzin nauki, wciąż pozostaje ono niedookreślone i niesie ze sobą niejednoznaczności. Ponadto wielowątkowość i duże tempo zmian zglobalizowanego świata przyczynia się do przekształceń pojmowania przestrzeni edukacyjnej.

W prezentowanej publikacji podejmuje się próbę odpowiedzi na pytania pojawiające się w związku z przemianami współczesnej przestrzeni i rzeczywistości edukacyjnej. Znajdują się w niej refleksje nad wybranymi obszarami działalności edukacyjnej obejmujące istotne elementy tej przestrzeni, czyli: dom, rodzinę (wraz z jej przemianami i zagrożeniami wynikającymi z przeobrażeń współczesnego świata np. procesy globalizacji, oddziaływanie mediów) oraz szkołę jako miejsce współpracy różnych podmiotów w środowisku.

Opracowanie stanowi zbiór artykułów ukazujących rodzinę i szkołę jako przestrzeń edukacyjną w życiu jednostki. Przedstawia różnorodność potrzeb i problemów istniejących w wymienionych środowiskach wychowawczych. Chociaż jest to jedynie wycinek tej problematyki, jednakże stanowi ważny głos w dyskursie nad kształtowaniem się i przemianami współczesnej przestrzeni edukacyjnej. Publikacja adresowana jest do środowisk naukowych, nauczycieli, wychowawców, studentów uczelni wyższych, organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli administracji państwowej i samorządowej zainteresowanych problematyką działalności edukacyjnej i różnych jej obszarów.

Region świętokrzyski od ponad stu lat jest atrakcją dla amatorów turystyki powszechnie nazywanej kwalifikowaną, a przez niektórych badaczy również aktywną.

Celem publikacji jest przedstawienie turystyki kwalifikowanej jako ważnego nośnika wartości poznawczych, wychowawczych, regionalnych, patriotycznych, oraz jej roli w turystycznym poznaniu regionu świętokrzyskiego.

Uprawianie turystyki kwalifikowanej ma walor poznawczy i edukacyjny, zaspokaja potrzeby emocjonalne, wymaga jednak od uczestników kwalifikacji osiągnięcia możliwie najwyższego stopnia specjalizacji, rozumianego jako wtajemniczenie w wybraną dziedzinę turystyki. Pierwsze wycieczki organizowane były przez oddziały Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, które powstały w czasach zaborów. W regionie świętokrzyskim dzięki położeniu geograficznemu i walorom fizjograficznym w pierwszej połowie XX stulecia uprawiano turystykę pieszą, a w drugim półwieczu także inne jej rodzaje, które stały się popularne wśród młodzieży szkolnej, akademickiej oraz dorosłych związanych z działalnością organizacji społecznych. Autorzy artykułów to w większości czynni turyści – przewodnicy turystyczni, instruktorzy krajoznawstwa i przodownicy turystyki kwalifikowanej. Są oni nauczycielami akademickimi w Katedrze Turystyki i Rekreacji Wydziału Wychowania Fizycznego i Turystyki Wszechnicy Świętokrzyskiej. Są wśród nich także osoby spoza województwa, które dzielą się swoimi doświadczeniami z organizacji rajdów, złazów i zlotów turystycznych na Ziemi Świętokrzyskiej.

W niniejszym tomie zamieszczono artykuły w których zaprezentowano wielorakie aspekty turystyki kwalifikowanej, jej formy organizacyjne i znaczenie w procesie edukacyjnym i wychowawczym. Są one kolejnym przyczynkiem do dyskusji nad rolą jaką odgrywa ona wśród tzw. „prawdziwych turystów” – jak często określane są osoby uprawiające turystykę kwalifikowaną.

(...)Prezentowana publikacja jest pokłosiem sesji naukowej: 100 lat zorganizowanego ruchu krajoznawczego w Kielcach, przygotowanej przez Katedrę Turystyki i rekreacji pod kierunkiem prof. dr. hab. Zbigniewa Kowalczewskiego, która odbyła się 15 maja 2008 roku we Wszechnicy Świętokrzyskiej.(...)

Zawiera:

• Przemówienie otwierające konferencję wygłoszone przez JM Rektora Universitas Studiorum Polona Vilnensis w Wilnie prof. dr. hab. Romualda Brazisa.
• Przemówienie otwierające konferencję wygłoszone przez JM Rektora Wszechnicy Świętokrzyskiej w Kielcach prof. dr. hab. Mieczysława Adamczyka.
• Przemówienie wprowadzające w tematykę konferencji wygłoszone przez prof. dr. hab. Janusza Zdebskiego.
• Janusz Zdebski: Psychologiczne podstawy tworzenia produktu turystycznego.
• Jerzy Raciborski: Regulacje prawne turystyki w Polsce.
• Anna Nowakowska: Rola marketingu w kształtowaniu przedsiębiorczości w sferze turystyki.
• Marija Burinskiene: Kierunki rozwoju turystyki na Litwie.
• Irena Mikłaszewicz: Turystyka jako źródło poznania historii kraju.
• Maria Chmielewska: Wartości artystyczne zabytków sztuki sakralnej na Wileńszczyźnie na przykładzie kościoła w Suderwie.
• Aida Pranckaityte: System zakwaterowania w turystyce na Litwie.
• Jarosław Wołkonowski: Śladami bitew AK na Wileńszczyźnie.
• Adam Massalski: Wychowawcze funkcje turystyki kwalifikowanej na przykładzie harcerskich rajdów turystycznych.
• Zdzisław Ratajek: Nauczyciel – uczeń. Specyfika ich podmiotowego kontaktu podczas wycieczek szkolnych.
• Jadwiga Kamińska: Metodyka przygotowania i prowadzenia wycieczek szkolnych.
• Anna Adamowicz: Możliwości rozwoju agroturystyki na Wileńszczyźnie.
• Julius Christauskas: Problemy kształcenia kadr dla agroturystyki.
• Jarosław Zatorski: Rozwój agroturyzmu na przykładzie wsi Śladków Mały – gmina Chmielnik – województwo świętokrzyskie.